Geldstromen door de Hoge Mors

Meer met minder geld

Hoe kunnen we meer doen en meer bereiken met hetzelfde of minder geld? Deze vraag stond centraal in het project ‘Geldstromen door de Hoge Mors’. Samen met de gemeente Leiden en diverse instellingen heeft Geldstromen door de Wijk daarom de geldstromen door de buurt Hoge Mors in beeld gebracht. Niet voor het plaatje, al ziet dat er nog zo indrukwekkend uit, maar om met dat inzicht de geldstromen en het lokale vermogen van de buurt effectiever in te zetten en meer rendement te laten geven. De opdracht komt voort uit de Transformatieagenda 2016-2017, Leidse aanpak van de transformatie sociaal domein. We hebben ons daarom vooral gericht op de gemeentelijke geldstromen in het sociaal domein en geldstromen die daarmee in verband te brengen zijn.

De Hoge Mors

De gemeente Leiden heeft voor dit project de keuze gemaakt voor de buurt De Hoge Mors: een overzichtelijke buurt met 5000 inwoners, 2500 woningen een gemiddeld besteedbaar inkomen 10 procent onder het Leidse gemiddelde; niet de zwakste of meest problematische buurt van Leiden, maar wel een die de nodige aandacht vraagt vanwege onder meer de sociaaleconomische situatie, de leefbaarheid, de veiligheid in delen van de buurt en de ontwikkelingen rond het Diamantplein.

Onderzoeksgebied geldstromen door de Hoge Mors

Geldstromen in beeld

Doordat de gemeente op elementenniveau inzicht heeft gegeven in de begroting en jaarrekening van 2017 en de begrotingen van 2018-2022, konden in detail de geldstromen worden geïdentificeerd die voor de vraagstelling relevant waren. Dat gaf niet alleen inzicht in de samenstelling en de onderlinge samenhang, maar ook aanleiding tot vragen naar achterliggende doelen en omstandigheden. Daarmee was echter nog niet de slag naar de Hoge Mors gemaakt. Gemeentelijke begrotingen en jaarrekeningen zijn immers ingericht op functies, de verticale geldstroom, niet op wijken en buurten, waardoor geldstromen meer horizontaal zouden kunnen worden benaderd.

Om een getrouw beeld van de geldstromen door de Hoge Mors te krijgen is daarop met inzet van de gemeente de detailinformatie opgehaald van de werkelijke uitgaven en inkomsten, met name voor Werk en Inkomen en Maatschappelijke Ondersteuning. Voor relevante geldstromen die buiten de gemeente om lopen, zoals uitgaven en inkomsten in de zorg, werkloosheid en arbeidsongeschiktheid zijn de geldstromen benaderd op basis van informatie uit openbare bestanden.

Geldstromen door de Hoge Mors

De geldstromen zijn verbeeld in een stroomdiagram. In het onderste deel zijn de geldstromen opgenomen die rechtstreeks naar de Hoge Mors te herleiden zijn. In het bovenste deel zijn de geldstromen opgenomen naar de belangrijkste gesubsidieerde instellingen. Dit zijn geldstromen op stedelijk niveau die voor een deel neerdalen in de Hoge Mors. Ook het Sociaal Wijkteam en het Jeugd- en Gezinsteam zijn hierin opgenomen.
Het beeld laat niet alleen zien hoe complex het geheel van geldstromen is (en dan nog maar voor een deel), het daagt vooral uit om de onderliggende doelen te duiden en op zoek te gaan naar mogelijkheden voor meer rendement. 

30 miljoen

Er gaat al gauw 30 miljoen door de Hoge Mors in het sociale domein. Voor een groot deel daarvan is de gemeente direct verantwoordelijk. Daarnaast liggen er verantwoordelijkheden bij het rijk en de zorgverzekeraars en bij instanties die in opdracht van de gemeente werken.

De grote complexiteit veroorzaakt informatieruis, organisatiefricties en transitiekosten. Er zijn veel eilandjes, de onderlinge communicatie is zwak en de administratieve last is hoog, kwam onder meer uit de gesprekken naar voren. Alles bij elkaar gaat het om veel collectief geld. Dat stroomt vooral verticaal (verkokerd) in plaats van horizontaal (verbindend). De Hoge Mors in zijn geheel ligt sociaaleconomisch onder het gemiddelde van Leiden, maar niet extreem, maar binnen de buurt de verschillen groot kunnen zijn. Nadere analyses, vooral ook op de kwalitatieve aspecten, zijn gemaakt voor Werk en Inkomen, Maatschappelijke Ondersteuning, Zorg en Welzijn.

Uitdagingen

Op grond hiervan zijn uitdagingen geformuleerd om tot een effectievere inzet van mensen en middelen te komen. Die uitdagingen zitten in het geheel van het systeem (maak het eenvoudiger, doeltreffender) en in de concrete aanpak en initiatieven in de buurt (meer mensen aan het werk, meer mensen gezond). En uiteraard is de combinatie daarvan, want voor initiatieven uit de buurt zijn soms systeemwijzigingen nodig, en omgekeerd kunnen systeemwijzigingen het eiogen initiatief stimuleren. Vraagstukken en opgaven op het gebied van werk, gezondheid, armoede, schulden, isolement en onderwijs en opleiding staan sterk met elkaar in relatie. De aanpak daarvan levert meer op als ook de inzet van mensen en middelen met elkaar in verband wordt gebracht.

Aan de slag op verschillende niveaus

Met een strategie ‘van onder naar boven’ zijn op verschillende niveaus mogelijke acties benoemd die op korte of langere termijn, met veel of weinig moeite en vooral in onderlinge combinatie kunnen bijdrage aan meer waarde voor de Hoge Mors. Belangrijk is daarmee vooral zelf aan de slag te gaan, samen met de andere betrokkenen binnen en buiten de buurt en met het beeld van de geldstromen voor ogen en in het achterhoofd.

Strategie en kansen inzet geldstromen