Bospolder en Tussendijken zijn twee buurten – vaak in een adem genoemd – in de Rotterdamse wijk Delfshaven. De inkomens zijn er laag en veel mensen hebben geen werk, maar er zijn ook buurtbewoners die initiatief nemen om de buurt te verbeteren en te versterken. Bospolder-Tussendijken (BoTu) heeft dan wel een zwakke sociaaleconomische positie, het heeft ook een hoog potentieel. Hoe kunnen buurtbewoners en buurtondernemers dat potentieel inzetten? Hoe kan de veerkracht en weerbaarheid van de buurt, de bewoners en bedrijven en ondernemers worden versterkt? En hoe kunnen lopende en toekomstige initiatieven hieruit rendabele businesscases ontwikkelen om deze ook economisch duurzaam te maken?
Meer met minder geld
Inzicht in de geldstromen draagt bij in de beantwoording van deze vragen. Daarom heeft DelfshavenCoöperatie aan Geldstromen door de Wijk gevraagd om samen met de Gemeente Rotterdam en de woningcorporatie Havensteder de geldstromen door Bospolder-Tussendijken in beeld te brengen. Het doel was niet om een volledige winst-en-verliesrekening van de wijk op te zetten, maar vooral die geldstromen in beeld te brengen die op buurt- en gemeentelijk niveau kansen bieden om met minder geld meer te bereiken. Daarom is gekozen voor de thema’s ‘werk en inkomen’, ‘armoede en schuld’, ‘wonen’ en ‘zorg en welzijn’. Het gaat om geldstromen die de sociaaleconomische positie van BoTu bepalen en beïnvloedbaar zijn door de instellingen, ondernemers en bewoners in de buurt. Bovendien het gaat hierbij vooral om gemeenschapsgeld, geld dat de samenleving moet opbrengen.
BoTu zou je daarbij een netto-ontvanger kunnen noemen. De inkomens die mensen uit werk verkrijgen, liggen relatief laag. Er zijn veel huishoudens die moeten leven van een uitkering. De zorgkosten zijn daarentegen relatief hoog. Er is dus reden genoeg om de balans naar de andere kant te doen bewegen, te meer daar, onder andere door de vergrijzing, de houdbaarheid van het sociale stelsel onder druk staat: we moeten met minder geld meer bereiken!
Veerkracht
De gemeente Rotterdam voert mede daarom het programma ‘Resilient Rotterdam’. Dit programma beoogt de weerbaarheid en veerkracht van de stad en haar bewoners te vergroten. Dat gaat over de volle breedte van de samenleving, de economie en de leefomgeving: over werk, bedrijvigheid, main-port, klimaat, energie, demografie enz. De vraag is nu, wat zijn in BoTu de urgente thema’s en opgaven waaraan prioriteit moet worden gegeven om van BoTu een veerkrachtige en weerbare buurt te maken?
Natuurlijk is het belangrijk dat ook BoTu weerbaar is tegen een stijgende zeespiegel, de opwarming van het klimaat en de uitputting van fossiele grondstoffen. Energiebesparing is voor de hele samenleving van belang, maar het energieverbruik is in BoTu relatief laag en daarmee ook de kosten. Veel mensen in BoTu zullen de investeringen om energie te besparen niet kunnen betalen en het is maar de vraag of zij er vervolgens per saldo in hun portemonnee op vooruit gaan. Ook bij andere thema’s geldt: ze zijn voor de samenleving en de lange termijn heel belangrijk, maar de positie van de bewoners van BoTu wordt er niet beter van.
Focus
In de optiek van Geldstromen door de Wijk zou in BoTu daarom de focus vooral moeten liggen op versterking van de sociaaleconomische veerkracht en weerbaarheid van de inwoners. Dat zijn thema’s als armoede, schuld, werk, gezondheid en opleiding, thema’s waarmee grote stromen gemeenschapsgeld zijn gemoeid. Bovendien zijn dit thema’s die elkaar sterk negatief beïnvloeden en daarmee zorgen voor neergaande spiraal: geen opleiding, geen werk, daardoor armoede en kans op schuld en door de stress veel gezondheidsklachten. Die neergaande spiraal ombuigen is de uitdaging en dat vraagt om juist in deze thema’s te investeren.
Dit vraagt in de eerste plaats een intensieve samenwerking tussen instellingen met als doel meer effect te krijgen uit de gezamenlijke investeringen en deze efficiënter in te zetten. In de tweede plaats kunnen het ondernemerschap, de vele initiatieven en het arbeidspotentieel in de wijk zich voor die veerkracht en weerbaarheid inzetten. De geldstromen laten zien dat er veel kansen zijn om lokaal zaken met minder middelen en meer resultaat op te pakken. En daarmee wordt direct de veerkracht en weerbaarheid vergroot. In de derde plaats is het zaak bij investeringen in andere thema’s als energiebesparing, beheer en onderhoud, water enz. zich steeds de vraag te stellen hoe deze kunnen bijdragen aan de sociaaleconomische versterking van de mensen in BoTu, dus op de thema’s waarop de focus ligt. Door een dergelijke benadering kan het potentieel dat in BoTu aanwezig is zelf de neergaande spiraal ombuigen in een opgaande. DelfshavenCoöperatie kan hierin een belangrijke gangmaker, aanjager en verbinder zijn.